Laleli Camii

Külliye; Laleli Camii, imaret, çeşme, sebil, muvakkithane, türbe, han, medrese, dükkanlar ve görevli konutları olarak inşa edilmiştir. Sultan 3. Mustafa ve Sadrazam Koca Ragıp Paşa döneminde, 1760-1763 tarihleri arasında beş kişilik bir mimar kadrosu ile inşa edilmiştir. Bazı kaynaklarda, mimar Tahir Ağa tarafından yapıldığı belirtilmekte ise de bu husus kanıt­lanamamıştır. Laleli Camii, bir platform gibi yükseltilmiş zemin üzerinde inşa edildiğinden dış avludan mermer merdivenlerle iç avluya geçilir. Bu avlunun etrafı mermerden 14 sütunlu revaklarla çevrelenmiş olup üzerileri 18 kubbelidir. İç avlunun ortasında bu­lunan şadırvan sekiz mermer sütun üzerinde sekiz köşeli, kubbeli ve saçaklıdır.

Caminin inşasında, Osmanlı Barok sitili esas alınmışsa da, inşaat sürecinde devamlı karar değişiklikleri bu stilde de değişikliklere sebep olmuştur. Cami ve külliyesi 1765 depreminde zarar görmüş, 1783 yangınında ise tamamen harap olmuş ve yeniden inşa edilmiştir. Son cemaat yerinin üzeri kubbelidir. Kare planlı harimin üzerindeki ana kubbe, sekiz sütuna dayanan kemerler üzerinde ve etrafındaki altı küçük yarım kubbe ile desteklenmiştir. Kubbenin çapı 12,5 metre, yüksekliği 24,5 metredir. Mihrap ve minber mermerdendir. Ahşap vaaz kürsüsünün üzeri se­def kakmalıdır. Duvarlarda üç sıra pencere bulunmaktadır. Alt sıra pencereler dikdörtgen ve etrafı mermer kemerlidir.
Altı köşeli türbede, 3. Mustafa ile iki hanımı, 3. Selim Han ve kızları yatmaktadır. Ayrıca birinin üstü örtülü, birinin açık olan iki türbe daha vardır. Sebil ise Laleli Camii’nin batı ucundaki kapının yanındadır. Yuvarlak saçaklı, zarif bronz şebekeleri ile dikkat çeken sebil, bugün büfe olarak kullanılmaktadır. Altı bodrum olan dış avlunun Ordu Caddesi cephesinde yüksek bir istinat duvarı bulunurdu. 1956-1957 yıllarında cadde genişletilince avlu duvarı geri çekilmiş ve önüne bir sıra dükkan ve avlu altına doğru uzanan çarşı yapılmış, hamam da yıkılmıştır.